گروه خبری دندانک
نویسنده: دکتر گلرخ ثریا، دندانپزشک زیبایی و ایمپلنت
نکاتی درباره استفاده از لیزر در دندانپزشکی
«رفتم دندانپزشکی، دندانم را با لیزر پر کردم». این جمله برایتان آشنا نیست؟ خیلی از بیماران ترمیم دندان‌هایشان با مواد هم‌رنگ دندان و نور دستگاه ویژه‌ای را که نورآبی تولید می‌کند، ترمیم دندان‌هایشان با لیزر می‌دانند ولی این به هیچ‌وجه لیزر نیست، دستگاهی ویژه به اسم «لایت‌کیور» است و نوری با طول موج خاص تولید می‌کند که می‌تواند مواد هم‌رنگ دندان را به دندانتان بچسباند. ولی استفاده از لیزر در دندانپزشکی، تکنیکی جدید است که هم می‌تواند درد شما را هنگام درمان‌های دندانپزشکی کاهش دهد و هم دقت دندانپزشک را برای درمان بیماری‌های دهان و دندا‌‌نهایتان افزایش می‌دهد.
اگر سری به مطب‌های دندانپزشکی مدرن دنیا بزنید، دستگاه‌های لیزر را در کنار سایر تجهیزات مطب می‌بینید. بسیاری از بیماران از دندانپزشکشان می‌خواهند که در درمان دهان و دندانشان از لیزر استفاده کند. اگر شما هم برتری‌های لیزر را بدانید حتما وسوسه می‌شوید که چنین پیشنهادی به دندانپزشکتان بکنید.
چرا بعضی‌ها لیزر را ترجیح می‌دهند؟
• اگر قرار است در بخشی از دهانتان جراحی انجام شود مثل جراحی دندان عقل نهفته، دیگر پس از برش با لیزر نیاز به بخیه زدن نیست.
• برخی از درمان‌های دندانپزشکی با استفاده از لیزر نیاز به تزریق داروی بی‌حسی ندارد بنابراین دیگر از شر تزریق دردناک خلاص می‌شوید.
• در اعمال جراحی لثه با استفاده از لیزر، خونریزی از لثه بسیار کاهش می‌یابد چون طیف پرانرژی لیزر، سبب لخته شدن سریع خون در رگ‌های بریده شده و بنابراین خونریزی خیلی سریع پایان می‌یابد بنابراین دیگر لازم نیست پس از جراحی دهان ساعت‌ها طعم بد خون را در دهانتان تحمل کنید.
• عفونت‌های دهان پس از استفاده از لیزر برای درمان‌های دندانپزشکی کاهش می‌یابد چون نور پرانرژی لیزر، میکروب‌ها را از بین می‌برد و دهانتان را استریل می‌کند. این خصوصیت از تبخال، آفت و یا حتی عفونت زخم‌ها پس از جراحی و عفونت زیردست دندان جلوگیری می‌کند.
• زخم‌های دهان خیلی سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند.
لیزر و تجربه‌ای جدید از مطب دندانپزشکی
اگر دندانپزشکی دوره‌های استفاده از لیزر را گذرانده باشد و تجهیزات آن را در مطب خود داشته باشد می‌تواند درمان‌های دندانپزشکی شما را با دقت بیشتری انجام دهد و از سوی دیگر، طیف درمان‌های بیشتری را برایتان انجام دهد. لیزر، دست دندانپزشک شما را برای بسیاری از درمان‌های زیر باز می‌گذارد:
خلاصی از شر تومورهای خوش‌خیم:
بسیاری از تومورهایی که در لثه‌ها، کام، گونه و یا حتی لب‌ها سر و کله‌شان پیدا می‌شود، تومورهایی خوش‌خیم هستند. با استفاده از این لیزرهای دندانپزشکی می‌توان این تومور‌ها را بدون درد و برش از دهان حذف کرد.
• یک پوسیدگی کوچولو:
همیشه پوسیدگی‌های بزرگ دندان از یک پوسیدگی کوچک آغاز می‌شوند. با استفاده از لیزرهای دندانپزشکی، دندانپزشک شما می‌تواند کوچک‌ترین پوسیدگی را روی دندا‌‌نهایتان تشخیص دهد و به موقع آن را ترمیم کند.
خداحافظی با تبخال: تبخال‌هایی که روی لب پیدا می‌شود، درد و ناراحتی زیادی دارد و دو هفته طول می‌کشد که از شرشان خلاص شوید. با استفاده از لیزر‌ها می‌توانید درد تبخال را کاهش دهید و خیلی زود‌تر از دست آن رها شوید.
• جراحی لثه بی‌درد و خونریزی:
خیلی از اوقات برای اینکه دندانپزشک روکش خوبی برای دندانتان بسازد، لازم است با استفاده از جراحی مقداری از لثه بیمار و استخوان را بردارد تا به لثه و استخوان سالم برسد. با استفاده از لیزر، این «افزایش طول تاج» خیلی سریع‌تر و آسان‌تر انجام می‌گیرد.
• ترمیم دندان بدون بی‌حسی و دریل:
اگر از لیزرهای ویژه تراش بافت سخت دندان (مینا و عاج) استفاده کنید، دیگر نه نیازی به تزریق دردناک ماده بی‌حسی است و نه نیاز است صدای گوش‌خراش دریل‌ها را برای تراش دندان تحمل کنید. لیزر می‌تواند میکروب‌هایی که سبب پوسیدگی دندان می‌شوند، از بین ببرد و در نهایت ترمیم دندان روی سطح محکمتر و سالم‌تری انجام می‌شود.
• درمان زبان کراواتی:
گاهی در برخی از کودکان زبان به کف دهان چسبیده است و این کودکان نمی‌توانند درست شیر بخورند و حتی صحبت کنند. این اختلال رشدی تکاملی را «زبان کراواتی» می‌گویند. در سنین پایین، جراحی و آزاد کردن زبان دشوار است. با استفاده از لیزر می‌توان به راحتی عمل جراحی آزاد کردن زبان را در کودکان خردسال انجام داد.
• سفید کردن دندانها:
پیش از این، از مواد شیمیایی برای سفید کردن دندانها استفاده می‌شد ولی وقتی نور لیزر روی این مواد شیمیایی سفیدکننده متمرکز شود، فرآیند سفید شدن دندا‌‌نهایتان خیلی سریع‌تر انجام شده و در‌‌نهایت، از نتیجه کار راضی‌تر خواهید بود.
• رهایی از حساسیت دندانی:
اگر یک یا تعدادی از دندا‌‌نهایتان پس از خوردن بستنی یا چای داغ ناگهان دردتیزی می‌گیرد، آن دندانها حساس شده‌اند. لیزر درمان جدیدی برای رهایی از شر این دردهای تند و تیز برای همیشه است چرا که با انعقاد پروتئین‌ها، دهانه لوله‌های ریز داخل ساختمان دندان را مسدود کرده و حساسیت دندانی شما بهبود پیدا می‌کند.
لیزرهای نرم، لیزرهای سخت
لیزرهایی که این روز‌ها در مطب‌های دندانپزشکی در دنیا استفاده می‌شوند، دو دسته است.
لیزر‌ها برای تراش ساختمان سخت دندان مانند عاج و مینا و لیزر برای جراحی بافت نرم دهان، لثه، مخاط و زبان. لیزرهایی که توانایی تراش بافت سخت دندان را دارند، به طور مسلم قدرت و انرژی بیشتری دارند و از آنها می‌توان برای برداشتن پوسیدگی‌های دندان و تراش دندان و یا حتی برداشتن ترمیم‌های قبلی شکسته و آسیب‌دیده استفاده کرد، بدون اینکه دیگر نیازی به صدای دریل‌های گوش‌خراش باشد.
لیزرهای بافت نرم، درد کمتری را هنگام جراحی دهان برای شما ایجاد می‌کنند و محل جراحی خیلی سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند. از سوی دیگر، از لیزر‌ها می‌توان برای دیدن داخل دندان و تصویربرداری از تومور‌ها استفاده کرد بدون اینکه شما مجبور باشید خطرات تابش اشعه X را به جان بخرید.
گروه خبری دندانک
نویسنده: دکتر گلرخ ثریا، دندانپزشک زیبایی و ایمپلنت
خیلی‌ها حاضرند درد دندان را تحمل کنند، ولی به مطب دندانپزشکی نروند. وقتی از آن ها سوال می‌کنیم: چرا؟ ، می‌گویند: از آن آمپول دندانپزشکی می‌ترسم!
این آمپول فلزی چیست و چرا لازم است قبل از ترمیم دندان حتما به شما آمپول تزریق شود؟ اصلا چند نوع داروی بی‌حسی وجود دارد و آیا برخی از دندانپزشکان در تزریق داروی بی‌حسی خست به خرج می‌دهند؟
داروهای بی حسی چند نوع هستند؟
به طور کلی داروهای بی‌حس کننده دندان و لثه در دندانپزشکی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
گروه اول، داروهایی هستند که در آنها از ماده بی‌حس کننده لیدوکایین به همراه آدرنالین استفاده شده است. آدرنالین باعث می‌شود عروق خونی در ناحیه‌ای که آمپول بی‌حسی تزریق شده است تنگ شده و داروی بی‌حسی لیدوکایین همان‌جا در کنار عصب دندان بماند و دندان را برای مدت طولانی بی‌حس کند. ولی آدرنالین کمی باعث تپش قلب نیز می‌شود، بنابراین افرادی که بیماری قلبی عروقی دارند، نباید از این نوع داروی بی‌حسی استفاده کنند، چون باعث تپش قلب و خطر برای آنها خواهد شد.
گروه دوم داروهایی هستند که فاقد آدرنالین هستند، بنابراین گرچه اثر کوتاه‌مدت‌‌تری دارند، ولی بعضی بیماران خاص باید از این دارو استفاده کنند که تفاوت قیمت چندانی با اولی ندارد. اگر شما بیماری خاصی دارید، حتما قبل از تزریق آمپول، آن را با دندانپزشک تان در میان بگذارید تا داروی بی‌حسی مناسب را برای شما تزریق کند.
بی‌حسی دردناک
همه حرف و حدیث‌ها پشت‌سر درد ناشی از تزریق آمپول است، ولی چرا تزریق آمپول بی‌حسی این قدر دردناک است؟ دلیل‌اش این است که تزریق مقدار زیادی داروی بی‌حسی می‌تواند به بافت‌های محل تزریق فشار وارد آورده و باعث درد شدید شود. البته دندانپزشک می‌تواند روش‌هایی را در پیش بگیرد که تزریق داروی بی‌حسی درد کمتری برای شما ایجاد کند. اگر کارپول داروی بی‌حسی کمی گرم باشد و این محلول به صورت کمی گرم تزریق شود، درد هنگام تزریق کاهش می‌یابد. برخی از آمپول‌های دندانپزشکی سر سوزن های بول شده‌ای دارند که هنگام ورود به بافت لثه درد و ناراحتی کمتری ایجاد می‌کنند. مهم‌تر از همه سرعت تزریق داروی بی‌حسی به وسیله دندانپزشک است. درست‌اش این است که یک آمپول بی‌حسی دندانپزشکی خیلی آرام و طی یک دقیقه به درون لثه تزریق شود، در این صورت درد ناشی از تزریق بسیار کاهش خواهد یافت. البته فراموش نکنید تزریق در برخی از نقاط دهان کلا دردناک است. یکی از مهم‌ترین این نقاط که تزریق در آن داد شما را درمی‌آورد، لثه پشت دندان‌های پیشین بالا یا ناحیه «روگا» است.
محل تزریق آمپول بی‌حسی در مطب دندانپزشکی
شاید بپرسید که دندانپزشک چرا وقتی می‌خواهد روی دندان آسیای شما کار کند، آمپول را درون لپ‌تان تزریق می‌کند؟ جالب است بدانید که برای تزریق داروی بی‌حسی در دهان، نقاط مشخصی وجود دارد که در این نقاط، اعصاب مربوط به فک، لثه و دندان‌های شما عبور می‌کنند. معمولا برای بی‌حس کردن دندان‌های فک بالا، آمپول بی‌حسی در لثه مجاور همان دندان و یا به اصطلاح در پای همان دندان تزریق می‌شود، ولی اگر قرار باشد دندانپزشک روی دندان‌های آسیای فک پایین شما کار کند، ناحیه درون لپ شما را بی‌حس خواهد کرد. از این محل، اعصاب اصلی فک پایین عبور می‌کنند که با این تزریق، کل این عصب بی‌حس خواهد شد و نشانه این که شما کاملا بی‌حس شده‌اید، این است که نیمی از زبان شما بی‌حس می شود. برای کار کردن روی دندان‌های آسیای کوچک، عصب چانه شما بی‌حس می‌شود و شما حس می‌کنید چانه‌تان بی‌حس است. گاهی لازم است برای بی‌حس شدن کامل دندان شما، آمپول بی‌حسی در کانال‌های خود دندان تزریق شود که این کار هنگام عصب‌کشی دندان شما انجام می‌گردد. گاهی لازم است داروی بی‌حسی، درون الیاف نگه‌دارنده دندان تزریق شود که این تزریق دردناک است، ولی دندان شما را در مواردی که به سختی بی‌حس می‌شود، کاملا بی‌حس خواهد کرد.
چرا بعضی دندان ها بی حس نمی شوند؟
علل زیادی برای بی حس نشدن دندان وجود دارد؛ مثلا عفونت در محل تزریق آمپول ، زیرا در اثر عفونت، محیطی اسیدی به وجود می آید که اثر داروی بی حسی را خنثی می کند یا وقتی که عفونت وجود دارد، تعداد پالس های دردناک به قدری زیاد است که داروی بی حسی نمی تواند تمام آنها را بلوکه کند. در شرایط عفونی همچنین به علت التهاب، عروق خونی اطراف ناحیه عفونت زیادتر می شود و داروی بی حسی را خیلی سریع از محیط خارج می کند. گاهی بعضی از نواحی فک دارای عصب گیری چندگانه است و وقتی ناحیه با روش معمول بی حس می شود، عصب های فرعی ناحیه بی حس نمی شوند و بیمار هنوز درد دارد. ضمن این که فک همه آدم ها مثل هم نیست و تفاوت های آناتومیک زیادی بین آن ها وجود دارد. از آنجایی که دندان پزشکان به طور معمول برای بیماران تزریقات مشابهی را انجام می دهند، این تفاوت آناتومیکی می تواند باعث شود تا تزریق در محل مناسب صورت نگرفته باشد. همچنین در مواردی که بیماران از داروهای مخدر، آرام بخش و مواد اعتیادآور استفاده می کنند، آستانه تحمل دردشان کاهش پیدا می کند. به همین دلیل این افراد با میزان مصرف داروهای متداول بی حسی، بی حس نمی شوند و نیاز به مقدار بیشتری تزریق برای رسیدن به بی دردی کامل دارند. در خصوص موارد دیگر هم باید گفت که گاهی تکنیک های غلط تزریق توسط دندان پزشک یا استفاده از داروهای تاریخ گذشته باعث می شود داروی بی حسی، اثر خودش را از دست بدهد.
کی اثر بی حسی از بین می رود؟
قسمت خوب ماجرا وقتی است که کار دندانپزشکی روی دندان شما تمام شده و می‌خواهید مطب را ترک کنید. حالا حتما با خودتان می‌گویید کی از شر این بی‌حسی خلاص می‌شوم؟ مدت زمان باقی ماندن اثر داروی بی‌حسی بر اساس نوع ماده بی‌حسی متفاوت است. برخی از داروهای بی‌حسی دندانپزشکی اثری کوتاه مدت و برخی اثر بلندمدت‌تری دارند. معمولا داروهای بی‌حسی ظرف یک و نیم ساعت اثرشان کم‌کم از بین می‌رود، ولی نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که اگر فک پایین شما بی‌حس است، مراقب باشید زبان‌تان را گاز نگیرید. این مشکل به خصوص برای کودکان پیش می‌آید که ناگهان پدر و مادر پس از خارج شدن از مطب دندانپزشکی متوجه می‌شوند که زبان کودک‌شان خونین و مالین است چون کودک بی‌حس است، متوجه نیست که زبان‌اش را گاز گرفته است و این فشار آن قدر ادامه می‌یابد که باعث خونریزی زبان می‌شود. راه پیشگیری این است که در این مواقع قبل از خروج از مطب، یک رل پنبه را گاز بگیرید و زبان‌تان را کنترل کنید.
اسپری قبل از تزریق
یکی از روش‌هایی که می‌تواند درد ناشی از تزریق آمپول دندانپزشکی را کاهش دهد، استفاده از اسپری بی‌حس کننده موضعی در محل تزریق است. می‌توانید از دندانپزشکتان بخواهید این کار را برایتان انجام دهد، در این صورت او مقداری از اسپری بی‌حس کننده را روی پنبه می‌ریزد و روی لثه محل تزریق آمپول بی‌حسی قرار می‌دهد. این پنبه حدود یک دقیقه در محل باقی می‌ماند و لثه را به صورت سطحی بی‌حس می‌کند. در این صورت شما هنگام ورود نوک سوزن در محل تزریق متوجه درد ناشی از تزریق نخواهید شد.
فراموش نکنید «اسپری بی‌حس کننده» فقط برای مدت کوتاهی لثه را بی‌حس می‌کند و نمی‌تواند جای تزریق داروی بی‌حسی را بگیرد.
کودکان را از آمپول نترسانید
علت اصلی ترس کودکان از آمپول دندانپزشکی این است که پدر و مادر برای تنیبه کودک، او را در منزل از آمپول می‌ترسانند. برای این که کودک‌تان را برای تزریق داروی بی‌حسی دندانپزشکی آماده کنید، با او صادق باشید. درد ناشی از تزریق را به گزش یک مورچه تشبیه کنید. اصلا به او نگویید: «برویم دندانپزشکی، آمپولی در کار نیست» ، چون در این صورت با دیدن آمپول اعتمادش را به شما و دندانپزشک از دست خواهد داد.
دندانپزشکان با شگردهایی مثل تاباندن نور در صورت کودک و رد کردن آمپول از پشت سر کودک سعی می‌کنند ترس ناشی از تزریق را کاهش دهند.