دندان مصنوعی و روکش

گروه خبری دندانک
نویسنده: دکتر گلرخ ثریا، دندان‌پزشک زیبایی و ایمپلنت

دست دندانتان لق می‌زند و با هر کلمه حرف زدن از دهانتان بیرون می‌پرد. شاید هم لبه‌هایش لثه‌هایتان را زخم کرده است و با چاقو و سنباده به جانش افتاده‌اید، ولی فقط لق‌تر شده است.

بعضی‌ها هم بنا به توصیه دوستان و آشنایان سراغ چسب‌های دندان مصنوعی را از داروخانه‌ها می‌گیرند تا شاید با آن‌ها لقی دست دندانشان برطرف شود. اگر شما مشکلاتی مانند این مشکلات را دارید، نگران نباشید. تمام کسانی‌که یک‌دست دندان مصنوعی در دهان دارند این روز‌ها را گذرانده‌اند و همه آن‌ها هم راه حل دارد.

برای این‌که راحت‌تر با لقی و زدگی دست دندانتان کنار بیایید با «دکتر شیرین معماران»، متخصص پروتزهای دندانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا راه حل این مشکلات را از زبان ایشان بشنویم.

– خانم دکتر! با یک دست دندان لق چه می‌شود کرد؟
اول باید ببینیم علت لقی دست دندان چیست. اگر از شکل ظاهری دست دندانتان راضی هستید و دندانپزشک نیز هنوز کارایی دست‌دندان را در جویدن تأیید می‌کند، می‌توان یک لایه از مواد جدید لثه دست دندان را در زیر آن اضافه کرد تا این لقی کمتر شود.

– خب اگر قرار باشد یک لایه جدید در داخل دست دندان قبلی بدهند، رعایت نکات خاصی را باید در استفاده از دست دندان بکنیم؟
خیر، این لایه جدید از جنس لثه خود دست‌دندان است و فرقی با دست دندان قبلی ندارد و فقط با دهان شما تطابق بیشتری دارد و لقی دست دندان شما را کاهش می‌دهد.

– اصلاً چرا بعضی از دست دندان‌ها لق می‌زنند؟ مشکل از ساخت دست دندان است یا به گفته بعضی‌ها لثه‌ها کوچک شده و آب رفته‌اند یا چیز دیگری است؟
هر دو. ممکن است دندانپزشک در ساخت دست دندان دقت نکرده باشد و یا تکنیسین دندانساز دست دندان را خوب و درست نپخته باشد. ولی گاهی مشکلات از دهان بیمار است مثلاً ممکن است شما سال‌ها از یک دست دندان مناسب استفاده کرده باشید که استخوان فکتان را تحلیل برده باشد.

– بعضی‌ها که دست دندانشان لق است، به دندانپزشک می‌گویند «لثه‌هایم گوشت آورده است» این هم از عوارض این دست‌دندان‌ها است؟
بله. بعضی از بیماران می‌توانند با کمک عضلات صورت و گونه و زبانشان دست دندان لق را به شکلی در دهانشان نگه دارند ولی در طولانی مدت، بافت‌های دهان که بافت‌هایی فعال‌اند، رشد اضافی پیدا می‌کنند تا این فضای خالی بین زیر دست‌دندان و لبه‌های آن با لثه را پر کنند تا تطابق دست دندان را بهتر کنند و لقی دست دندان کمتر شود.

– خب اگر لثه‌های کسی به اصطلاح گوشت آورده باشد و بخواهد یک دست دندان جدید بسازد، باید چه توصیه‌هایی را رعایت کند؟
اول این‌که دست دندان لق فعلی که باعث این رشد اضافی بافت شده است، را از دهانش بیرون بیاورد و به لثه‌هایش استراحت بدهد. بعد باید با انگشت لثه‌هایش را ماساژ دهد. تا جایی‌که می‌تواند از این دست دندان لق کمتر استفاده کند تا تورم و التهاب بافتی او کم شود.

– خانم دکتر! چرا بعضی از دست دندان‌ها در ابتدا لق نیستند ولی بعد از گذشت ماه‌ها و یا سال‌ها تطابق خود را از دست می‌دهند و لق می‌شوند؟
بعد از کشیدن دندان‌ها، به ویژه آخرین دندان، لثه‌ها و استخوان فک خود را در طی ماه‌ها و سال‌های بعد عقب می‌کشند، حالا ممکن است شما یک ماه پس از کشیدن دندا‌‌نهایتان دست دندان را ساخته باشید و تطابق داشته باشد ولی به مرور که لثه‌ها و استخوان خود را عقب می‌کشند دیگر دست دندان آن تطابق قبلی را در دهانتان نداشته باشد.

– به هر حال می‌گویند «دست دندان متحرک»، خانم دکتر به نظر شما چقدر لقی طبیعی است؟ و چه زمانی باید برای رفع این لقی دوباره نزد دندانپزشک رفت؟
به هر حال ذات این دست دندان‌ها متحرک است و ثابت نیست. شما دست دندان را می‌توانید از دهانتان خارج کنید و دوباره در دهانتان بگذارید و این دست دندان‌ها به پایه‌ای متصل نیستند تا آن‌ها را محکم در سر جایش نگه دارد، پس نمی‌توان انتظار داشت با هیچ نیرویی که بر آن‌ها وارد می‌شود اصلاً تکان نخورند. اگر در فعالیت‌های عادی دهان مثل عطسه، سرفه و خمیازه دست‌دندان شما تکان بخورد باید بررسی شود که این مربوط به لقی دست‌دندان است و یا لبه‌های دست دندان بلند است و با فعالیت بافت‌ها و عضلات دهان تداخل دارد و باید کمی کوتاه‌تر و نازک‌تر شود.

– تازگی‌ها «چسب‌های دندان مصنوعی» به بازار آمده‌اند، می‌توان برای رفع لقی دست دندان از این چسب‌ها استفاده کرد؟
چسب‌هایی قبلا در بازار وجود داشت، عوارض داشتند، ولی چسب‌های جدید این خواص را ندارند ولی فراموش نکنید اگر دست دندان شما لق نباشد و تطابق خوبی داشته باشد اصلاً نیازی به استفاده از چسب دندان مصنوعی ندارید.

– خب این چسب‌ها چه انواعی دارند؟ نوعی پودری آن بهتر است یا شکل نواری آن؟ و یا نوع خمیری؟
این چسب‌ها به اشکال مختلف در بازار موجودند. نوع نواری و نوع دیگر پودر و مایع است ولی در انواعی که پودر دارد بیماران چندان احساس رضایت ندارند. نوع خمیری آن هم وجود دارد که به شکل لوله‌های خمیر دندان است که به اندازه گلوله‌های کوچک خمیر دندان در سطح لثه‌ای (داخل دست دندان) می‌گذارند و دست دندان را داخل دهانشان می‌گذارند و چند دقیقه روی لثه فشار می‌دهند تا چسب خمیری کاملاً به صورت یکنواخت داخل دست دندان پخش شود. فراموش نکنید که چسب را این‌قدر زیاد داخل دست دندان نگذارید که از لبه‌ها پس بزند چون حالت تهوع پیدا خواهید کرد.

– روش کلی استفاده از این چسب‌ها را برایمان توضیح می‌دهید؟
چه بخواهید از نوع پودری، خمیری یا نواری استفاده کنید، نخست باید سطح لثه‌ای دست‌دندان را تمیز کنید، بشویید و خشک کنید و چسب را درون این سطح قرار دهید. برای پاک کردن این چسب پس از استفاده از داخل دست‌دندان، یک مسواک نرم بخرید و در زیر آب ولرم با مسواک نرم بقایای چسب را از داخل دست دندان پاک کنید. فراموش نکنید به زور این قطعات چسب را از درون دست دندان جدا نکنید بلکه فقط با حرکات نرم موهای مسواک آن را به آرامی پاک کنید.

– شما این چسب‌ها را به چه کسانی توصیه می‌کنید؟
اگر دست دندانتان لقی کمی دارد می‌توانید برای تطابق و گیر بیشتر دست دندان در دهانتان از این چسب‌ها استفاده کنید و بیشتر حالت اعتماد به نفس روانی به بیمار می‌دهد که می‌تواند با اطمینان در حضور جمع به راحتی و بدون لق زدن دست‌دندانش صحبت کند و این به ویژه برای اساتید دانشگاه، معلمان و سخنرانان اهمیت دارد ولی اگر دست دندانتان واقعاً از نظر ساختاری مشکل دارد و با دهانتان تطابق ندارد باید دست دندانتان را تعویض کنید و استفاده از این لایه‌های روی هم چسب‌ها جز سنگین‌تر کردن دست دندان و افزایش احتمال بروز قارچ و عفونت در دهانتان فایده دیگری نخواهد داشت.

– خانم دکتر! بعضی از افراد مسن به ویژه خانم‌ها استخوان فکشان به مرور تحلیل رفته است و هیچ دست دندانی در دهانشان تطابق کافی را ندارد، این افراد چه کار می‌توانند بکنند؟
برای این افراد چند عدد ایمپلنت که پایه‌هایی فلزی (پیچ‌هایی) استوانه‌ای از جنس تیتانیوم است درون استخوان فکشان قرار می‌دهیم، بعد از چند ماه که این پیچ‌ها با استخوان فک یکی شدند و جوش خوردند، دست دندانی می‌سازیم که روی این پیچ‌ها سوار می‌شود و این دست دندان گیر خودش را از این پایه‌ها می‌گیرد.

– در مورد پیوند لثه و استخوان چطور؟
همیشه نمی‌توان این پیچ‌ها را درون دهان هر کسی قرار داد.
اگر شرایط برای کار گذاشتن ایمپلنت مناسب نباشد، گاهی از پیوند لثه و استخوان استفاده می‌کنند تا بستر مناسب‌تری برای گیر دست دندان بسازند ولی این درمان‌ها موقتی‌اند و خیلی زود همین لثه‌ها و استخوان‌های پیوند شده نیز تحلیل می‌روند و دست دندان جدید هم دوباره در دهان لق خواهد شد.

– چاقو، خرده شیشه یا سنباده؛ این‌ها وسایلی است که بعضی از بیماران با آن به جان دست‌دندانشان می‌افتند تا لبه‌های دست‌دندانشان را که دهانشان را زخم کرده است (می‌زند) کوتاه‌تر کنند، چه بر سر دست دندان بیچاره می‌آید؟ این‌ها وسایل و روش‌های مناسب برای تنظیم دست دندان هستند؟
خیر. این روش‌ها دقت کافی ندارند، بیماران حدودی محل زدگی را داخل دست دندان پیدا می‌کنند و در عین حال این وسایل تمیز و استریل نیستند و مشکل بیمار را افزایش می‌دهند و حتی گاهی باعث لقی دست دندان می‌شود.
برای رفع بلندی دست دندانتان اگر لثه‌هایتان را زخم کرده است نزد دندانپزشکان بروید. او با مواد قالب‌گیری ویژه‌ای محل دقیق بلندی دست دندان را پیدا کرده و با وسایل مناسب و استریل آن را برطرف خواهد کرد.

– خب اگر در آن لحظه دسترسی به دندانپزشکشان نداشتند، چطور؟
موقتاً دست دندانشان را از دهانشان خارج کنند. بعضی‌ها توصیه می‌کنند از‌‌ همان روزی که دست‌دندان را از دندانپزشک دریافت می‌کنند تا یک هفته آن را از دهانشان خارج نکنند تا به آن عادت کنند ولی اگر واقعاً دست دندان دهانتان را زخم می‌کند و تحملش را ندارید نباید آن را در دهانتان نگه دارید چون زخم را تحریک می‌کند و اگر این زخم بهبود پیدا نکند می‌تواند موجب عفونت و حتی تحلیل لثه و استخوان شود.

– خانم دکتر، بعضی دندانپزشکان به بیمارانی که دست دندانشان لثه‌هایشان را می‌زنند «لثه نرم» را توصیه می‌کنند، لثه نرم چه می‌کند؟
گاهی استخوان فک بیمار، تیزی‌هایی دارد که از روی لثه هم قابل لمس است. شرایط بیمار هم اجازه نمی‌دهد با جراحی و با سوهان استخوان این تیزی‌ها را صاف کنیم، اگر دست دندان روی این تیزی‌ها قرار گیرد لثه بیمار را زخم می‌کند بنابراین ما از لثه نرم برای بیمار استفاده می‌کنیم که حالت بالشمک مانند بین دست دندان و لثه و استخوان قرار می‌گیرد و از فشار دست دندان روی لثه می‌کاهد تا لثه را زخم نکند.